نفت، طلای سیاه و یا بلای جان و از میان رفتن آزادی و به بند گرفتن ملت ایران چه حکایت و داستان های تلخ و شیرینی را به دنبال داشته است؟. ۲۹ اسفند روز یادآوری به ثمر بخشیدن تلاش و کوشش کارگران و زحمت کشان شجاع و میهن دوست صنعت نفت است است که به خواسته و ندای دکتر محمد مصدق، مدتها دست از کار کشیدند، و در برابر ضرب و شتم دولت انگلیس و سر سپردگان آن در ایران از خود ایستادگی نشان دادند، تا سر انجام در ۲۹ اسفند ۱۳۲۹ با تصویب مجلس، اختیار و اراده صنعت نفت ایران از حلقوم و چنگال دولت انگلیس به در آمده، و ملی اعلام گردید.
مصدق که خود را خدمتگذار مردم می دانست و بدان افتخار می کرد، باملی کردن صنعت نفت به غارت گری انگلیسی ها پایان داد، همین قطٰع منافع آنان موجب گردید که کمپانی های نفتی اقدام به کودتا علیه او کنند، تا بار دیگر بتوانند به غارتگری خود ادامه دهند.
داستان غم انگیز و اسارت بار صنعت نفت ایران از سال ۱۲۸۰ خورشیدی آغاز می شود که شخصی به نام دارسی (۱)، امتیاز کاوش و بهره برداری نفت را از دولت ایران به دست آورد. پس از ۸ سال برای نخستین بار در ایران، کاوش نفت از چاهی در منطقه مسجد سلیمان به نتیجه رسید. از همان زمان، دولت انگلیس استثمار خود را بر صنعت نفت ایران، و در حقیقت سیاست استعمارگرانه خود را هرچه بیشتر در خاورمیانه پیاده کرد.
در سال ۱۳۱۲ خورشیدی قرار داد دارسی تغییراتی یافت که عملاً اختیار بهره برداری، مدیریت، و فروش نفت ایران را بدون کمترین حسابرسی در اختیار شرکت نفت ایران و انگلیس قرار داد. به دلیل جو دیکتاتوری حکومت رضا شاه، و برخوردهای تند مزدوران و دست نشاندگان ایرانی زیر نفوذ دولت انگلیس، کارگران نفت با آن که از بین رفتن ثروت ملی مملکت را با چشم می دیدند، ولی یارای هیچگونه اعتراض و اعتصابی نداشتند(۲).
از سال ۱۳۲۰ خورشیدی، پس از رفتن رضا شاه از ایران و برطرف شدن جو دیکتاتوری، کارگران شرکت نفت با نام نویسی در سندیکا، رفته رفته مخالفت و ناخوشنودی خود را در برابر عملکرد حاکمان انگلیسی و سر سپردگان آنان بر سرنوشت صنعت نفت و غارتگری آن، نشان دادند. تا آن که در سال ۱۳۲۵ خورشیدی به یک اعتصاب همگانی پرداختند. البته در همین سال، ۸۳ نفر از کارگران میهن دوست در مبارزه با استثمار انگلیس و حکومت یک جانبه دولت انگلیس جان باختند.
دکتر مصدق به عنوان رهبر ملی شدن صنعت نفت ایران، با توجه به این که هیچگونه وسائل دفاعی نداشت تا بتواند نفت، این سرمایه بیکران ملی را از چنگال غارتگری دولت انگلیس بیرون آورد، چاره ای ندید جز آن که باز هم به نیروی مردم ایران و قدرت نمایندگان ملت تکیه کند. بر این اساس، طرح ملی شدن نفت از سوی دولت وقت در کمیسیون مخصوص نفت مجلس شورای پیشنهاد گردید . با تداوم مبارزه کارگران و پیوستن مردم به جنبش با وجود تحریکات دولت انگلیس و فعالیت ضد ملی دست نشانده آن کشور و پیاده کردن رزم ناوهای جنگی در خلیج فارس، سر انجام مجلس، ملی شدن صنعت نفت ایران را در ۲۹ اسفند ۱۳۲۹ به تصویب رسانید(۳).
پس از آن که صنعت نفت کشورمان ملی و به دست کارگران و کارگزاران و مهندسین ایرانی قرار گرفت، دولت انگلیس بازهم بیکار ننشست و برنامه هایی را تدارک دید که کشتارهایی نظیر ۲۳ تیر ۱۳۲۵ و ۳۰ تیر ۱۳۳۱ ، و سر انجام کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲،(۴)، برکناری و خانه نشینی دکتر مصدق، و دوباره غارت گری دولت انگلیس و شریک جدید او، آمریکا را به دنبال داشت(۵).
فرتور دکتر مصدق را در هنگام رفتن به دادگاه لاهه نشان می دهد. دادگاه دولت انگلستان را محکوم کرد و دکتر مصدق پیروز گشت و صنعت نفت ایران زمین ملی شد.
از آن چه گفته شد، گذشته غم انگیز تاریخ کشورمان نشان می دهد که چگونه دولت انگلیس، سالیان متمادی بر صنعت نفت ایران سایه افکنده بود و بدون کمترین دخالت دولت و مردم ایران، بیشتر درآمد های ایران را به یغما می برد. در این میان، خائنان و مزدوران داخلی چون شیخ خزئل،(۶)، فدائیان اسلام، نیز به همکاری با دولت بیگانگان پرداخته، و از هیچ خیانتی فروگزار نمی کردند.
بن مایه ها:
۱ – http://fa.wikipedia.org/wiki/امتیازنامه_دارسی
۲ – http://fa.wikipedia.org/wiki/صنعت_نفت ایران
۳ – http://fa.wikipedia.org/wiki/کمیسیون_مخصوص_نفت
۴ - http://fa.wikipedia.org/wiki/کودتای_۲۸_مرداد
۵ – http://fa.wikipedia.org/wiki/نهضت_ملی_شدن_نفت
۶۶ – http://fa.wikipedia.org/wiki/شیخ_خزعل
