این دو مغلطه از زیر مجموعه های مغلطه ی “ذهنیت گرایی” است، اما بخاطر کاربرد زیاد ان در فرهنگ عامه نیاز شد که این دو مغلطه را بیشتر توضیح دهیم.
نمونه ها:
پدرام: ۵ سال نوری زمان می برد تا تو به حقیقت برسی.
سهراب: پدرام جان سال نوری واحد اندازه گیری طول و مکان است نه زمان.
پدرام: من لیسانس فیزیک دارم یا تو؟ (مغلطه ی مدرک گرایی)
تنها داشتن یک مدرک تحصیلی، سخنان یک شخص را قابل قبول و آنان را تبدیل به حقیقت مطلق نمی کند؛ هر سخنی از زبان هر کسی، اگر بدون سند و مدرک علمی بیان شود، فاقد اعتبار است.
حسن: در یک تحقیق اجتماعی نوشته بود که درصد بالایی از مردم امریکا خرافاتی هستند.
نکیسا: نه چنین چیزی نیست من در امریکا زندگی می کنم. (مغلطه ی مکان)
خبر اخیر رسانه های پارسی: آقای دکتر … که عصب شناس است گفته است که زندگی پس از مرگ وجود دارد، ایشان چندی پیش به حالت کما رفته است و در حال کما جهان پس از مرگ را دیده است. (مغلطه ی مدرک گرایی و ذهنیت گرایی)
زیبا: کتاب جهان های هولوگرافیک آقای تالبوت نشان داد که روح و عالم بالا وجود دارد.
فاطمه: اما زیبا جان تا جایی که من خوانده ام ایشان تعاریف فیزیکی را درست بکار نبرده و برای خودش یک تفسیر غلط کرده است.
زیبا: مگر رشته ی تو فیزیک است، من فوق لیسانس فیزیک دارم. (مغلطه ی مدرک گرایی)
محمد: در اسلام مانند همه ی ادیان دیگر نکات زشت و ناپسندی است که با استاندارد اخلاق جامعه ی امروز ما نمی خورد.
نازنین: من بعنوان فردی که در امریکا زندگی می کنم می گویم اسلام هم خیلی خوب است. (مغلطه ی مکان)
سینا: انداختن آب دهان بر روی زمین کار با ادبانه و اخلاقی نیست.
مهران: تو که بچه ی جوادیه هستی درباره ی ادب و اخلاق سخن نگو. (مغلطه ی مکان)
توضیح مغلطه ی مدرک گرایی:
مغلطه ی ذهنیت گرایی را پیشتر توضیح دادیم و بطور خلاصه این است که در یک گفتگو فرد بجای آوردن دلایل منطقی بگوید چون من فکر می کنم چیزی درست است، پس آن چیز درست است. مغلطه ی مدرک گرایی و مکان هم همین حالت را دارند فقط با کمی تفاوت ظاهری.
در مغلطه ی “مدرک گرایی” فرد بجای پاسخ تخصصی و دلیل منطقی بگوید چون من مدرک این رشته را دارم پس سخن من درست است. بیشتر زمانی دیده می شود که فرد در همان رشته ی تحصیلی خود دچار اشتباه می شود و بجای پذیرفتن اشتباه خود می گوید من مدرک این رشته را دارم.
نخست اینکه دانش انقدر گسترده است که داشتن مدرک یک رشته نشان از اشراف کامل به ان رشته نیست، نکته دوم اینکه خیلی ها هستند که حتی مدرک می گیرند ولی به سختی می توانند یک جمله از کتابی که پاس کرده اند را توضیح دهند، داشتن مدرک نشان از دانش در حد همان کتب درسی هم نیست. حتی ممکن است انقدر از زمان مدرک فرد گذشته باشد که ایشان دیگر دانش بروز نداشته باشد.
اما باید دقت کرد بیان مدرک تحصیلی همیشه مغلطه نیست: اگر فردی برای نمونه در زیست شناسی اظهار نظر کند و فردی که متخصص این رشته است توضیح با ارائه مدارک علمی کند، نگاه فرد مقابل بجای رفتن مطالعه و یا پاسخ منطقی بهانه جویی کند و بگوید سخن فرد مقابل درست نیست، اگر فرد بگوید “منی که مدرک این رشته را ندارم، اشتباه می کنم و شما که واو را تشخیص نمی دهی درست می گویی” این مقام مقایسه است و مغلطه مدرک گرایی نیست.
در فرتور نمونه یک مغلطه را مشاهده می کنید؛ انسان های اطراف ما همه روزه برای پیشبرد خواسته های شان، دست به دامان مغلطه می شوند.
توضیح مغلطه ی مکان:
اینکه فردی در جایی بدنیا آمده باشد، یا بزرگ شده باشد، و یا اینکه در آنجا در حال حاضر زندگی کند، هیچ دلیل و مدرک مستندی بر درستی سخن او از دیدگاه منطق نیست. صرف زندگی در یک مکان خاص دلیل بر منطقی بودن گفتار گوینده نمی شود.
بیان کردن مکان زندگی چه بصورت فخرفروشی باشد چه بصورت اینکه من اینجا هستم و چنین چیزی را ندیدم هیچ دلیل منطقی نیست و ذهنیت گرایی است. برای نمونه اگر من آمار بیاورم که در محله ی شهرک غرب میزان آزار کودکان بالاتر از مناطق دیگر تهران است، اینکه شما در شهرک غرب زندگی کنی و ندیده باشی ردیه منطقی نیست؛ چون ممکن است شما در زمان انجام حادثه ها نبوده باشی یا اینکه این کار بیشتر در خانه ها صورت گرفته و مراجع قضایی آن را می دانند.
اما باید دقت کرد که بیان مکان زندگی همیشه مغلطه نیست: اگر کسی گفت خیابان های شهر فومن پر از آشغال است و پاکیزه نیست و من که در آنجا زندگی می کنم بگویم چنین چیزی نیست، سخن من مغلطه نیست؛ اما سخن هیچ کدام از طرفین هم برهان و دلیل نمی شود چون برپایه ی شواهد منطقی، امری یا علمی سخنی نگفته اند.
