پیش گفتار:
مردم آزاده و خردمند کشورمان هرگز فاجعه ۱۶ آذر ۱۳۳۲ را فراموش نمی کنند. این روز هم مانند شماری از روزهای سیاه و تاریک در تاریخ کشورمان، به نام یک روز تاریخی دیگر، به عنوان روز مبارزه و چالش دانشجویی علیه رژیم های دیکتاتوری، به ثبت رسیده، و هرسال با یادآوری و برپا کردن مراسمی، خاطره جانفشانی دانشجویان دلاور و آزادی خواه آن سال را گرامی می دارند.
چه حوادثی موجب ۱۶آذر شد؟
۱- کودتای ۲۸ مرداد:
اتحاد مثلث شوم انگلیس، آمریکا، و دربار ایران، کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ را پدید آورد. خیانت بزرگی که مصدق قهرمان ملی شدن صنعت نفت کشورمان را از خدمت به میهن بازداشته روانه زندان کرد، و دیکتاتوری را به کشورمان بازگرداند. از آن تاریخ بار دیگر بهره برداری صنعت نفت به انگلیس و همکار جنایی آن کشور آمریکا باز گشت.
۲- آغاز دیکتاتوری شاه، و کشتار مخالفین
پس از آن که شاه در سایه و به کمک آمریکای جهانخوار و انگلیس روباه صفت و روسیه جنایتکار بر مسند قدرت باز گشت و خود را یکه تاز میدان دید، دیکتاتوری نظامی به سرپرستی و راهنمایی سپهبد زاهدی و همکارانش آغاز کرد. از ۲۸ مرداد تا ۱۶ آذر ۱۳۳۲، دانشجویان روشنفکر و آزاده که همیشه سنگری در برابر دیکتاتوری بوده اند، در آن دوران سیاه تاریخ کشورمان به دیکتاتوری شاه و خیانت آمریکا و انگلیس را به خوبی لمس می کردند و خود را به ناچار در برابر مزدوران و چاقو کشان شاه می دیدند..
۳- سخنرانی نیکسون پس از کودتا:
همین که کودتای ۲۸ مرداد به ثمر رسید، نیکسون معاون آیزنهاور در یک سخنرانی، ضمن اظهار شادمانی، آن را بزرگترین موفقیت برای آمریکا دانست. آنگاه برنامه ریزی شد که نیکسون به تهران آید و در تاریخ ۱۸ آذرماه ۱۳۳۲ در پس از دیدار از دانشگاه تهران، از دانشکده حقوق دکترای افتخاری دریافت کند.
اعتراض دانشجویان از دیدار نیکسون
دانشجویان به سه دلیل بالا خاطره تلخی از سیاست آمریکا در ایران پیدا کردند. از این روی، از آمدن نیکسون به ایران خوشحال نبودند. خشم و نگرانی آنان هنگامی بیشتر زبانه کشید که نیکسون را کاندیدای دریافت دکترا از دانشکده حقوق یافتند.
این خبر که مدتها پیش از ۱۶ آذر در دانشگاه تهران میان دانشجویان پخش شده بود، گفتگوهای تند و حرکات نا آرام آنان را به دنبال داشت. دکتر علی اکبر سیاسی رئیس دانشگاه که جو را نا آرام و طوفانی می دید، برای جلوگیری از هر پیش آمدی، بیشتر کلاس ها را چند روز پیش از ۱۸ آذر، روز بازدید نیکسون از دانشگاه، تعطیل کرد.
آغاز تظاهرات، و دخالت پلیس
رفته رفته چند روز پیش از ۱۸ آذر، به تدریج دانشجویان حاضر در دانشگاه به دورهم و در اطراف دانشکده فنی شروع به تظاهرات کردند و شعارهای ضد آمریکایی سر می دادند. پلیس که دورادور وضع را آشفته و ناجور دید، بدون آن که مجوزی داشته باشد و برخلاف خواسته و یا موافقت رئیس دانشگاه، دانشگاه را به اشغال خود در آورد. آنگاه پلیس تلاش نمود تا دانشجویان را پراکنده ساخته و اعتراض آنان را خاموش سازد.
در نتیجه مقاومت و سرسختی دانشجویان، و خشم پلیس، در اثر تیر اندازی سه دانشجوی دانشکده فنی به نام های؛ مهدی شریعت رضوی، احمد قندچی و مصطفی بزرگ نیا، کشته شدند.. رژیم شاه پس از کشته شدن دانشجویان، به خانواده آنان اجازه نداد که هرگونه مجلس پرسه و یادآوری فرزندان برگزار کنند. روشی که رژیم اسلامی نیز تاکنون همواره آن را دنبال کرده است. گویا دیکتاتورها همه از یک کوزه آب می خورند، و روش و عملکرد خودکامگی آنان یکسان است.
یاد آوری و یادبود خاطره ۱۶ آذر
دانشجویان دانشگاهها، به ویژه دانشگاه تهران از سال ۱۳۳۲ تا کنون هرساله میان خود مراسمی به عنوان خاطره تلخ ۱۶ آذر بر پا می کنند. در دوران شاه، این گونه تظاهرات و مراسم به سختی و با دشوری انجام می گرفت و گاهی نیز به صورت خصوصی و گروهی به وسیله دانشجویا برگزار می شد.
پس از انقلاب ۵۷، این مراسم به طور عمومی همه ساله تا چند سال پیش برگزار شده است. در ۱۶ آذر ۱۳۸۸ جنبش سبز بزرگترین اعتراض علیه دیکتاتوری رژیم را داشت که منجر به زد و خورد شدید میان مزدوران رژیم و دانشجواین تظاهر کننده گردید. در این جریان شمار زیادی دانشجو دستگیر، شکنجه و حتی سر به نیست شدند. واکنش دستگیر و کشتار رژیم در همه رسانه های جهان منعکس شد.
نکته ای چند از آن چه گذشت
۱۶ آذر یاد آور روزی است که دانشجویان گرانمایه و میهن دوست کشورمان سالیانی پیش مشعل فروزانی را روشن کردند . شراره های آن دل و جان همه را به آتش می کشاند. این شعله هرگز خاموش نگردیده، بلکه هر سال و هر روز بر تابش و درخشش آن افزوده می شود.